ΣΑΡΩΤΙΚΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΗ ΔΙΑΔΟΧΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΗ-ΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ ΚΑΙ ΠΟΙΑ ΚΑΤΑΦΩΡΗ ΑΔΙΚΙΑ ΠΑΥΕΙ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΝΑ ΥΦΙΣΤΑΤΑΙ ΣΕ ΧΙΛΙΑΔΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΜΗΤΕΡΩΝ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ-ΠΟΙΟΙ ΕΥΝΟΟΥΝΤΑΙ-ΠΩΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΙΝΗΘΟΥΝ ΟΙ ΑΣΦΑΛΙΣΜΕΝΟΙ ΩΣΤΕ ΝΑ ΤΥΧΟΥΝ ΤΗΣ ΕΥΝΟΪΚΗΣ ΡΥΘΜΙΣΕΩΣ-ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

Δημοσιεύθηκε μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα καθυστέρησης, η πολυαναμενόμενη εγκύκλιος του ΕΦΚΑ, σε συνέχεια αυτής του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, η οποία δίνει επιτέλους λύση στην κατάφωρη αδικία που είχε επικρατήσει με την εγκύκλιο ΙΚΑ 68/2013 σε χιλιάδες περιπτώσεις μητέρων ανηλίκων τέκνων που είχαν διαδοχική ασφάλιση και όχι μόνο αλλά και σε άντρες και γυναίκες που είχαν ΙΚΑ και ΟΑΕΕ, καθώς συνέδεε το έτος θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος με το έτος επανασύνδεσης με τον ενταχθέντα φορέα.

Αρμοδιότητα (παρ.1 του άρθρου 19 του Ν.4387/2016)

Με την ενοποίηση των φορέων κοινωνικής ασφάλισης και τη δημιουργία του Ε.Φ.Κ.Α. απλοποιείται σταδιακά η διαδικασία έκδοσης των συνταξιοδοτικών αποφάσεων με τις διατάξεις της διαδοχικής ασφάλισης.

H έκδοση-οριστικοποίηση συνταξιοδοτικών αποφάσεων διενεργείται πλέον από την Κεντρική Υπηρεσία Απονομής Συντάξεων.

Ως αποτέλεσμα, απλουστεύεται η διαδικασία εξέτασης-έκδοσης των συνταξιοδοτικών αιτημάτων και μειώνεται ο χρόνος έκδοσης των συντάξεων καθώς καταργείται η διαβίβαση απορριπτικών αποφάσεων μεταξύ των ενταχθέντων στον ΕΦΚΑ φορέων.

Με τις ανωτέρω διατάξεις διατηρούνται οι προϋποθέσεις καθορισμού "αρμόδιου φορέα" όσον αφορά την κρίση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος, όπως ίσχυε με τις διατάξεις του άρθρου 5 του Ν.3863/2010 και πλέον o ΕΦΚΑ χορηγεί σύνταξη, εφόσον με όλους τους χρόνους των ενταχθέντων στον ΕΦΚΑ φορέων ο ασφαλισμένος πληροί τις προϋποθέσεις της νομοθεσίας του αρμόδιου ενταχθέντα φορέα.

Αναλυτικά διακρίνουμε τα εξής :

Κρίση με τις διατάξεις της νομοθεσίας του τελευταίου ενταχθέντα φορέα σε Α΄ φάση.

Το αίτημα ασφαλισμένου ή μελών της οικογένειάς του, που ζητούν την εφαρμογή των διατάξεων της διαδοχικής ασφάλισης κρίνεται αρχικά με τις διατάξεις της νομοθεσίας του τελευταίου ενταχθέντα στον Ε.Φ.Κ.Α. φορέα.

Για να χορηγήσει σύνταξη ο Ε.Φ.Κ.Α. πρέπει στην ασφάλιση του τελευταίου ενταχθέντα φορέα:

1. Να πραγματοποιήθηκαν πέντε (5) έτη ή χίλιες πεντακόσιες (1.500) ημέρες εργασίας, εκ των οποίων είκοσι 20 μήνες ή 500 ημέρες αντίστοιχα κατά την τελευταία πενταετία πριν τη διακοπή της απασχόλησης ή την υποβολή της αίτησης για κρίση του δικαιώματος σύνταξης λόγω γήρατος.

Για κρίση του δικαιώματος σύνταξης λόγω αναπηρίας ή θανάτου, να πραγματοποιήθηκαν σαράντα (40) μήνες ή χίλιες (1.000) ημέρες εργασίας εκ των οποίων δώδεκα (12) μήνες ή 300 ημέρες αντίστοιχα κατά την τελευταία πενταετία πριν τη διακοπή της απασχόλησης ή την υποβολή της αίτησης και

2. να πληρούνται οι διατάξεις της νομοθεσίας του τελευταίου ενταχθέντα φορέα με ολόκληρο το χρόνο της διαδοχικής ασφάλισης.

Κρίση με τις διατάξεις της νομοθεσίας του προηγούμενου ενταχθέντα φορέα.

Σε περίπτωση που ο ασφαλισμένος δεν πραγματοποίησε τον αριθμό ημερών εργασίας που αναφέρεται παραπάνω ( δηλαδή 1.500 ημέρες, από τις οποίες 500 την τελευταία 5ετία για το γήρας, 1.000 ημέρες από τις οποίες 300 την τελευταία 5ετία για αναπηρία και θάνατο) ή τις έχει πραγματοποιήσει αλλά, δεν πληροί τις προϋποθέσεις που απαιτεί η νομοθεσία του τελευταίου ενταχθέντα φορέα, τότε κρίνεται το αίτημά του ή των μελών της οικογένειάς του από τον ενταχθέντα φορέα στην ασφάλιση του οποίου πραγματοποίησε τον περισσότερο χρόνο ασφάλισης, εκτός από τον τελευταίο.

Απαραίτητη προϋπόθεση για να κριθεί η αίτηση από τον ενταχθέντα φορέα με τις περισσότερες ημέρες εργασίας ή έτη ασφάλισης μετά την κρίση από τον τελευταίο ενταχθέντα φορέα, είναι :

• Ο ασφαλισμένος που ζητά να συνταξιοδοτηθεί λόγω γήρατος να έχει συμπληρώσει ένα από τα όρια ηλικίας που προβλέπει η νομοθεσία του τελευταίου ενταχθέντα φορέα.

• Ο ασφαλισμένος που ζητά να συνταξιοδοτηθεί λόγω αναπηρίας να έχει κριθεί ανάπηρος με το ποσοστό αναπηρίας που προβλέπεται από τη νομοθεσία του τελευταίου ενταχθέντα φορέα .

• Για τη συνταξιοδότηση λόγω θανάτου των μελών της οικογένειας του

ασφαλισμένου δεν απαιτείται καμία προϋπόθεση.

Για να δικαιωθεί ο ασφαλισμένος ή τα μέλη της οικογένειάς του από τον Ε.Φ.Κ.Α. με τις διατάξεις της νομοθεσίας του ενταχθέντα φορέα στην ασφάλιση του οποίου πραγματοποίησε τον περισσότερο χρόνο (στον οποίο δεν συμπεριλαμβάνεται ο τελευταίος), πρέπει να πληρούνται οι προϋποθέσεις που προβλέπουν οι διατάξεις της νομοθεσίας του με ολόκληρο το χρόνο της διαδοχικής ασφάλισης.

Κρίση με τις διατάξεις της νομοθεσίας των προηγούμενων ενταχθέντων φορέων κατά φθίνουσα σειρά αριθμού ημερών εργασίας

Αν δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις της νομοθεσίας του ενταχθέντα φορέα στην ασφάλιση του οποίου πραγματοποιήθηκαν οι περισσότερες ημέρες εργασίας ή έτη ασφάλισης, τότε η αίτηση κρίνεται από τους άλλους ενταχθέντες φορείς που ασφαλίστηκαν κατά φθίνουσα σειρά αριθμού ημερών εργασίας εκτός από τον τελευταίο. Εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις που προβλέπουν οι διατάξεις της νομοθεσίας τους με ολόκληρο το χρόνο της διαδοχικής ασφάλισης, τότε χορηγείται η αιτούμενη σύνταξη από τον Ε.Φ.Κ.Α.

Επισημαίνουμε ότι για να κριθεί η αίτηση του ασφαλισμένου με τις διατάξεις της νομοθεσίας του επόμενου κατά φθίνουσα σειρά αριθμού ημερών εργασίας ενταχθέντα φορέα, μετά την κρίση από τον ενταχθέντα φορέα με τις περισσότερες ημέρες εργασίας δεν είναι απαραίτητο ο ασφαλισμένος να έχει συμπληρώσει ένα από τα όρια ηλικίας που προβλέπονται από την νομοθεσία του ή να έχει κριθεί ανάπηρος με το ποσοστό αναπηρίας που προβλέπεται από τη νομοθεσία του, διότι η προϋπόθεση αυτή απαιτείται να υπάρχει μόνο στον τελευταίο ενταχθέντα φορέα.

Κρίση με τις διατάξεις της νομοθεσίας του τελευταίου ενταχθέντα φορέα σε Β΄ φάση

Αν τελικά δεν συγκεντρώνει ο ασφαλισμένος τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης που προβλέπει η νομοθεσία όλων των ενταχθέντων φορέων που ασφαλίστηκε πριν από τον τελευταίο, τότε καθίσταται αρμόδιος και πάλι ο τελευταίος ενταχθείς φορέας εφόσον ο ασφαλισμένος πραγματοποίησε στην ασφάλιση του:

• 1.000 ημέρες εργασίας ή σαράντα (40) μήνες ασφάλισης, από τις οποίες 300 ημέρες εργασίας ή δώδεκα (12) μήνες ασφάλισης αντίστοιχα, την τελευταία πενταετία πριν τη διακοπή της απασχόλησης ή την υποβολή της αίτησης για κρίση δικαιώματος σύνταξης λόγω γήρατος

• 300 ημέρες εργασίας οποτεδήποτε για κρίση δικαιώματος σύνταξης λόγω αναπηρίας ή θανάτου.

Εφόσον διαπιστωθεί ότι υπάρχουν οι παραπάνω προϋποθέσεις αρμοδιότητας και ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις που προβλέπουν οι διατάξεις της νομοθεσίας του τελευταίου ενταχθέντα φορέα με ολόκληρο το χρόνο της διαδοχικής ασφάλισης τότε χορηγείται η σύνταξη από τον Ε.Φ.Κ.Α.

Εάν στη νομοθεσία των ενταχθέντων φορέων υπάρχουν διατάξεις που θέτουν ειδικές προϋποθέσεις για τη θεμελίωση του συνταξιοδοτικού δικαιώματος, οι προϋποθέσεις αυτές δεν λαμβάνονται υπόψη.

Ενδεικτικά, δεν λαμβάνονται υπόψη οι ειδικές προϋποθέσεις που αφορούν:

• στην ύπαρξη ενεργού ασφαλιστικού δεσμού,

• στη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας σε δεδομένο χρόνο σε σχέση με τον χρόνο

διακοπής της απασχόλησης,

• στην παραγραφή,

• στην εξέταση της εκ νέου επανασύνδεσης του ασφαλισμένου με τους ενταχθέντες φορείς, προκειμένου να διαπιστωθεί αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης που απαιτούνται κατά περίπτωση (εγκύκλιος 68/2013 του τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ), κ.λπ.

Γενικά, περιλαμβάνονται κάθε είδους προϋποθέσεις που περιορίζουν την θεμελίωση του δικαιώματος, όχι όμως χρονικές προϋποθέσεις που είναι θεμελιωτικές του συνταξιοδοτικού δικαιώματος της αναπηρίας και του θανάτου.

Επομένως, οι παραπάνω οδηγίες εφαρμόζονται για συνταξιοδοτικά αιτήματα που υποβάλλονται από την έναρξη ισχύος του Ν.4387/2016 (13/5/2016) και εφεξής, καθώς και για όσα εκκρεμούν σε οποιοδήποτε στάδιο της διοικητικής διαδικασίας των οποίων τα οικονομικά αποτελέσματα θα ανατρέξουν στην ημερομηνία της αρχικής αίτησης συνταξιοδότησης.

Όσα έχουν απορριφθεί θα επανεξετασθούν σύμφωνα με το υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο, εφόσον υποβληθεί αίτηση από τους ενδιαφερόμενους και τα οικονομικά αποτελέσματα θα ανατρέξουν στην ημερομηνία της νέας αίτησης.

Παραδείγματα για την ευκολότερη κατανόηση των αλλαγών

Παράδειγμα Νο1

Ασφαλισμένη πραγματοποίησε στην ασφάλιση:

• του τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ 1.100 Η.Α. χρονικής περιόδου 1979-1985

• του τ.Ο.Α.Ε.Ε. 2.700 Η.Α. χρονικής περιόδου 1986-1994

• του τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ 2.500 Η.Α. χρονικής περιόδου 1995-2006

• του τ.Ο.Α.Ε.Ε. 1.225 Η.Α. χρονικής περιόδου 2006-2010

• του τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ 1.000 Η.Α. χρονικής περιόδου 2010-2014

• Σύνολο: 8.525 Η.Α.

Γεννήθηκε την 5/9/1959 και το τέκνο της την 12/5/1989.

Υποβάλλει αίτηση συνταξιοδότησης ως μητέρα ανηλίκου τέκνου την 7/6/2014 στο τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ.

Το αίτημά της απορρίπτεται σε εφαρμογή των οδηγιών της εγκ.68/2013 (κατά την επανασύνδεση με το τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ το έτος 2010, δεν πληρούσε τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης ως μητέρα ανηλίκου τέκνου, γιατί το τέκνο της ενηλικιώθηκε το έτος 2007 που ήταν σε ασφαλιστικό δεσμό με τον τ.Ο.Α.Ε.Ε.), διαβιβάζεται για κρίση στον τ.Ο.Α.Ε.Ε., όπου απορρίπτεται λόγω έλλειψης χρονικών προϋποθέσεων και στη συνέχεια επαναδιαβιβάζεται στο τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ για να κριθεί σε β΄ φάση, όπου και απορρίπτεται εκ νέου.

Κατά της απορριπτικής απόφασης του τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ υποβάλλει αίτηση θεραπείας – ένσταση στην Τ.Δ.Ε., η οποία απορρίπτεται και στη συνέχεια προσφεύγει στο Διοικητικό Πρωτοδικείο, όπου και εκκρεμεί.

Επειδή η ανωτέρω αίτηση είναι σε εκκρεμότητα, θα αντιμετωπιστεί με βάση τις ανωτέρω οδηγίες και επομένως θα δικαιωθεί σύμφωνα με τη νομοθεσία του τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ σύνταξης γήρατος ως μητέρα ανηλίκου από 7/6/2014, γιατί ο τελευταίος ενταχθείς φορέας είναι αρμόδιος να κρίνει το αίτημά της σε α΄ φάση και με ολόκληρο το χρόνο της διαδοχικής ασφάλισης πληρούνται οι διατάξεις της νομοθεσίας του, αφού μέχρι το 2010 είχε ανήλικο τέκνο και 5.500 ημέρες ασφάλισης.

Παράδειγμα Νο2

Ασφαλισμένος πραγματοποίησε στην ασφάλιση:

• του τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ 3.900 Η.Α. χρονικής περιόδου 1981-1994

• του τ.Ο.Α.Ε.Ε. 5.100 Η.Α. χρονικής περιόδου 1995-2012

• του τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ 175 Η.Α. χρονικής περιόδου 3/2013-10/2013

470 Η.Α. χρονικής περιόδου 1/2016-10/2017

• Σύνολο: 9.645 Η.Α.

Γεννήθηκε την 26/8/1957.

Ο ανωτέρω δικαιούται σύνταξης γήρατος από τον Ε.Φ.Κ.Α., γιατί με ολόκληρο το χρόνο της διαδοχικής ασφάλισης πληροί τις προϋποθέσεις της νομοθεσίας του τ.ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, που είναι αρμόδιος να κρίνει το αίτημά του ως τελευταίος ενταχθείς φορέας, έχει συμπληρώσει το 59^ο έτος και 9 μήνες της ηλικίας του και έχει πραγματοποιήσει άνω των 11.100 Η.Α. αφού μέχρι το 2012 με αναγνώριση 1.500 πλασματικών ημερών (σπουδών, τέκνων, στρατιωτικής υπηρεσίας κ.λπ) συμπληρώνει 10.500 Η.Ε.

Πρέπει στο σημείο αυτό να τονίσουμε ότι οι υποψήφιοι συνταξιούχοι, οφείλουν να είναι ιδιαιτέρως προσεκτικοί και να ενημερώνονται για τα ασφαλιστικά-συνταξιοδοτικά τους δικαιώματα αποκλειστικά από εξειδικευμένους στη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος νομικούς, καθώς οι νομοθετικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα είναι συνεχείς και αδιάκοπες. Η θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος, σε συνδυασμό με την αναγνώριση ή μη πλασματικών ετών, αναλόγως της κάθε ξεχωριστής περίπτωσης, αποτελεί το κρισιμότερο στάδιο στον ασφαλιστικό βίο του υποψηφίου συνταξιούχου. Είναι επιβεβλημένο να κινηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, εκμεταλλευόμενος την υπαγωγή του σε θετικές για αυτόν ρυθμίσεις και αποφεύγοντας παράλληλα τις διατάξεις "παγίδες", ώστε να θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα με τους ευνοϊκότερους για αυτόν όρους και προϋποθέσεις, "κλειδώνοντας" χαμηλότερα ηλικιακά όρια και γλυτώνοντας έως και αρκετά χρόνια πρόσθετης εργασίας.  

Και όπως πάντα, όλες οι αλλαγές που θα νομοθετηθούν στο ασφαλιστικό και συνταξιοδοτικό σύστημα της χώρας, θα δημοσιεύονται άμεσα στον παρόντα ιστότοπο, με σκοπό την έγκυρη και ταχύτατη ενημέρωση όλων των ασφαλισμένων. 

Δημήτριος Νούσκας  
Δικηγόρος Εργατολόγος Παρ' Εφέταις, 
 με εξειδίκευση στο Κοινωνικοασφαλιστικό 

και Συνταξιοδοτικό Δίκαιο

ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟ ΓΡΑΦΕΙΟ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΝΟΥΣΚΑΣ & ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ
ΑΘΗΝΑ-ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
tel:2310545445 mobile:6937174399
Αποστολή e-mail με την υπόθεσή σας στο:
 dimitris.nouskas.law@gmail.com